Η γεωπολιτική της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και η Τουρκία

Iωάννης Θ. Mάζης

H ΓEΩΠOΛITIKH
THΣ EYPYTEPHΣ
MEΣHΣ ANATOΛHΣ
KAI H TOYPKIA

Ο όρος «Ευρύτερη Μέση Ανατολή» (Wider Middle East) αποτελεί
μια νέα γεωστρατηγική αφήγηση των ΗΠΑ και ως τέτοια χρήζει προσεκτικής αναλύσεως
από όλους όσοι πιστεύουν ότι οι «αφηγήσεις» εκπροσωπούν πολιτικές –και άρα και
ιστορικές– τάσεις και οι τάσεις αυτές δημιουργούν με τη σειρά τους
«πραγματικότητες» η σύγκλιση των οποίων αποτελεί γεωστρατηγική αλήθεια με υλικά,
χειροπιαστά αποτελέσματα, άνευ εισαγωγικών.
Το βιβλίο του καθηγητή Ι. Θ. Μάζη πραγματεύεται ακριβώς αυτές τις πολιτικές και
ιστορικές τάσεις στη Μέση Ανατολή και τους παράγοντες που εμπλέκονται στο
πολυεπίπεδο σύστημα των πολιτικο-πολιτισμικο-αμυντικών ψηφίδων που συνθέτουν τη
γεωπολιτική εικόνα του ασταθούς αυτού γεωγραφικού συμπλόκου.
Αποκαλύπτει με σοβαρή τεκμηρίωση τους λόγους της δημιουργίας του «Μετώπου των
Αντιδρώντων» στην αγγλο-αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ όπως και τα βαθύτερα αίτια
της επεμβάσεως αυτής. Οι ομολογίες και τα στοιχεία που παραθέτει δεν επιδέχονται
αμφισβητήσεως και προέρχονται κατά βάσιν από έγκυρες αγγλο-αμερικανικές και
διεθνείς πηγές. Με το ίδιο κριτικό, νηφάλιο και αναλυτικό πνεύμα που
χαρακτηρίζει την ψυχρή γεωπολιτική ανάλυση προσεγγίζει τα ζητήματα Αστάθειας στη
Νοτιοανατολική Μεσόγειο, εστιάζοντας στο Κουρδικό Ζήτημα, στην αντιπαράθεση του
Ισλαμιστικού Κινήματος με τη Δύση και το Ισραήλ, τις ρωσικές εμπλοκές στη
γεωστρατηγική ισορροπία της περιοχής και το συντελεστή «Τουρκία» στο ρευστό
γεωστρατηγικό περιβάλλον της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Ο παράγων της ενέργειας και των ενεργειακών οδών στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή
αποτελεί έναν από τους βασικούς κορμούς της γεωπολιτικής ανάλυσης του καθηγητή
I. Θ. Μάζη για την εξαγωγή των συμπερασμάτων του. Συμπερασμάτων τα οποία, σε
συνδυασμό με τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στη γείτονα Τουρκία και την
κυρίαρχη νεο-οθωμανική γεωστρατηγική αντίληψη της Άγκυρας, την οποία αναδεικνύει
ο συγγραφέας, αφορούν τα μέγιστα το σύγχρονο Έλληνα αναγνώστη που θέλει να
παραμένει μακριά από ιδεολογικές προσηλώσεις και πολιτικούς συναισθηματισμούς. Η
προσέγγισή του είναι αποκαλυπτική του κυνισμού της διεθνούς πολιτικής, καθώς,
όπως αναφέρει και ο ίδιος ο συγγραφέας, «Δεν διδάσκει κανενός είδους ηθική,
διότι τότε θα προτιμούσε να επιλέξει, για παράδειγμα, την οδό της ιεροσύνης.
Διδάσκει απλώς γεωπολιτική».

Ο Καθηγητής Ι. Θ. Μάζης είναι Διπλωματούχος Α&Τ Μηχανικός του
Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Μετά τις σπουδές του στο ΕΜΠ ολοκλήρωσε νέο
πενταετή κύκλο σπουδών στην Οικονομική Γεωγραφία (Γεωγραφία Εμπορευματικών
Μεταφορών), (DEA και Doctorat d’Etat en Sciences Humaines-Geographie Econοmique)
στο Ινστιτούτο Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Aix-Marseille II, στην Eξ-αν-Προβάνς
της Γαλλίας.
Είναι Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Κέρκυρα από το 1984, όπου διδάσκει
τα αντικείμενα της Οικονομικής Γεωγραφίας, της Ανάλυσης Διεθνών Πολιτικών
Γεγονότων και της Γεωπολιτικής Θεωρίας και Πράξης. Είναι Πρόεδρος του
Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Αμυντικών Αναλύσεων (ΙΑΑ) του
Υπουργείου Εθνικής Άμυνας στην Αθήνα και Διευθυντής του Εργαστηρίου
Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων (Geolab) του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Κέρκυρα.
Διευθύνει τέσσερις σειρές επιστημονικών εκδόσεων του ΙΑΑ, δύο εκ των οποίων (Defensor
Pacis και Themata) κυκλοφορούν διεθνώς στην αγγλική. Είναι επίσης
Διευθυντής της επιστημονικής σειράς των Μονογραφιών του Εργαστηρίου Γεωπολιτικών
Αναλύσεων.
Εισήγαγε τη γεωγραφική αναλυτική μέθοδο της Σύγχρονης Γεωπολιτικής στην ελληνική
ακαδημαϊκή πραγματικότητα, συνδέοντας το έργο του με αυτήν και συγγράφοντας
πολυάριθμα θεωρητικά κείμενα και μονογραφίες. Έχει επίσης, επί εικοσαετία,
ασχοληθεί με τη θεωρητική ανάλυση του Ισλαμιστικού Kινήματος σε ερευνητικό,
διδακτικό και συγγραφικό επίπεδο. Υπήρξε μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής της
Διπλωματικής Ακαδημίας του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος στον τομέα της
Παγκόσμιας Γεωγραφίας μέχρι το 2004 και διδάσκει στη Σχολή Εθνικής Ασφαλείας του
Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως, όπου είναι και μέλος του Ακαδημαϊκού της Συμβουλίου,
στην Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου/ΓΕΕΘΑ, στη Σχολή Εθνικής Αμύνης/ΓΕΕΘΑ,
όπου έχει επιλεγεί ως Καθηγητής, και στη Σχολή Διοίκησης Πολεμικού
Ναυτικού/ΓΕΕΘΑ, στη Σχολή Πληροφοριών της ΔΔΣΠ/ΓΕΕΘΑ και στη NATO School/
Oberammergau στη Γερμανία.
Έχει διδάξει σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως στα Universita Autόnoma de
Barcelona (Bαρκελώνη), Universita Federico II (Νάπολη, Ιταλία) και Institut de
Geographie d’Aix-en-Provence (Universite d’Aix-Marseille II, Γαλλία). Έχει
συμμετάσχει ως Καθηγητής Γεωπολιτικής σε διεθνή μεταδιδακτορικά σεμινάρια
(Πανεπιστήμιο της Νάπολης, σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της Σορβόνης, της
Ρώμης, της Μπολόνια, της Τεργέστης (Institute of Geopolitics/School of Foreign
Politics and Diplomacy), του Μπεβενέτο, της Ναβάρα κ.ά. Ως διευθυντής και
ιδρυτής του Εργαστηρίου Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων/Geolab του Ιονίου
Πανεπιστημίου συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο του Tel Aviv (Ισραήλ), το
Πανεπιστήμιο του Bar Ilan (Ισραήλ) και τα αντίστοιχα ερευνητικά τους κέντρα (Moshe
Dayan Center, Daniel Abraham Center και Begin Sadat Center of Strategic Studies/BESA).
Έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα Workshops Διεθνούς Πολιτικής και Στρατηγικών
Σπουδών των Κέντρων αυτών.
Ειδικεύεται στη Γεωπολιτική Θεωρία και Μεθοδολογία της Σύγχρονης Γεωπολιτικής
Ανάλυσης, τη Γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Είναι συγγραφέας δεκάδων συγγραμμάτων και άρθρων για τη Μέση Ανατολή, το
Ισλαμικό Κίνημα και το ζήτημα της Γεωπολιτικής των Yδάτων στη Μέση Ανατολή, τη
Θεωρία και Πράξη της Γεωπολιτικής, τα Μυστικά Ισλαμικά Τάγματα σε σχέση με την
οικονομική και πολιτική διάσταση του Ισλάμ στη σύγχρονη Τουρκία κ.ά.
Εξελέγη Εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας Τεχνών του Λονδίνου (FRSA – ιδρ. 1754)
και συμμετείχε στο Διεθνές Πρόγραμμα Επισκεπτών (International Visitors
Programme) του αμερικανικού Yπουργείου Eξωτερικών ως προσκεκλημένος της
αμερικανικής κυβέρνησης.
Mερικά από τα έργα του είναι τα: Eισαγωγή στην Oικονομική Γεωγραφία και τις
Διεθνείς Oικονομικές Σχέσεις (1989), Γεωπολιτική των Yδάτων στη Mέση
Aνατολή: Aραβικές Xώρες – Iσραήλ – Tουρκία (1996 και 2001), Mυστικά
Iσλαμικά Tάγματα και Πολιτικοοικονομικό Iσλάμ στη Σύγχρονη Tουρκία (2000),
H Aραβο-ισραηλινή Σύγκρουση και η Γεωπολιτική της Aνατολικής Mεσογείου στο
Πρώτο Ήμισυ του 20ού Aιώνα (2001), Γεωγραφία του Iσλαμιστικού Kινήματος
στη Mέση Aνατολή (2002), “Geopolitical Analysis of the Hezbollah – Israel
Asymetric War” (2007), The Mediterranean Geopolitical Structure and the
Matter of Resolving the Cyprus Issue in Accordance with the Annan Plan
(2005), “The New Geopolitical Reality and its Ideological Requirements” (2004).