Κοινωνίες άρρωστες από πρόοδο

Το 1900 οι άνθρωποι πίστευαν στην πρόοδο. Το 1910 τα παιδιά τους
υποσχέθηκαν το τέλος των επιδημιών, υγεία και συντάξεις για όλους. Στο
τέλος αυτού εδώ του αιώνα, όμως, τίποτε δεν είναι λιγότερο βέβαιο: Το
κόστος της υγείας αυξάνεται συνέχεια, κάθε χρόνο προκύπτει και ένα νέο
δράμα –Τσέρνομπιλ, AIDS, «τρελές αγελάδες»– και κάποιες ασθένειες που
πιστεύαμε ότι έχουν οριστικά εκλείψει κάνουν και πάλι την εμφάνισή
τους. Το βιβλίο Κοινωνίες ‘Αρρωστες από Πρόοδο παρουσιάζει το
συσχετισμό που υπάρχει μεταξύ αυτών των φαινομένων και της γενικευμένης
κρίσης που χαρακτηρίζει την εποχή μας.
Στις προηγμένες χώρες όλα συμβαίνουν λες και ο χώρος και το αντικείμενο
των παραδοσιακών συγκρούσεων έχει μετατοπιστεί. Παλιότερα, όταν αυτές
οι συγκρούσεις ήταν αλληλένδετες με την εκμετάλλευση του ανθρώπου από
τον άνθρωπο, έβρισκαν την έκφρασή τους μέσα από την απεργία ή την
επανάσταση. Σήμερα η απεργία έχει παραχωρήσει τη θέση της στην ασθένεια
ή απλά συμπορεύεται μαζί της, μέσα από μια αντίδραση κοινωνικής
άρνησης. ‘Αλλοτε εκδηλώνεται υπό τη μορφή της παθητικής αντίστασης,
άλλοτε πιστοποιεί την αποδιοργάνωση.
Ωστόσο, η εμμονή στην τέλεια υγεία δεν έχει εκλείψει. Η ασθένεια είναι
πλέον το στοίχημα που αρχίζει να κερδίζει τόσο ο ιατρικός κόσμος όσο
και οι επιχειρήσεις, το κράτος και η δικαιοσύνη. Πηγή κέρδους και
εξουσίας, η ασθένεια αποκτά κοινωνικό ρόλο με ευρύ πεδίο δράσης. Η
ανάλυση των παρενεργειών της προόδου δεν αποσκοπεί στην εγκατάλειψη
της ιδέας της προόδου, αλλά στη διερεύνηση νέων δυνάμεων που οι
δημοκρατίες μας ακόμη αγνοούν.