Αρμενίζοντας στην Ανατολή του Δυτικού Πολιτισμού

Ουδείς πολιτικός στην παγκόσμια ιστορία συγκέντρωνε με τρόπο τόσο θαυμαστό εξαίρετη παιδεία, υψηλό ήθος, εύστοχη πολιτική σκέψη, γενναιότητα και σπάνια στρατηγική ικανότητα… Με τον απρόσμενο χαμό του σταμάτησε για μια στιγμή και η αναπνοή της οικουμένης…Στον Πλάτωνα το υπόδειγμα της γνώσης είχε γεωμετρικό χαρακτήρα, στον Αριστοτέλη βιολογικό. Ο στοχασμός στην Αναγέννηση έλαβε νεοπλατωνικό και μυστικό χαρακτήρα, ενορατικό ή μαθηματικό…Σηματοδοτούσε τον ακραιφνή πανηγυρισμό και την ανάταση της ανθρώπινης ψυχής…Δέχθηκε είκοσι τρεις μαχαιριές κι έπεσε. Λίγες ώρες αργότερα, τρεις δούλοι μετέφεραν το νεκρό σώμα στην αγαπημένη του Καλπουρνία…Ο χριστιανισμός πρόσφερε όχι μόνο τις ύψιστες ηθικές αρχές, αλλά και τις μέγιστες ομορφιές, τα υπέρτατα αισθητικά αγαθά. Οι βόρειοι λαοί συνέβαλαν με το ακμαίο τους αίμα. Η νεανική τους φαντασία μέσα στα άγρια δάση και τους ομιχλώδεις μαγικούς δρυμούς, είχε ασκηθεί στα πιο αλλόκοτα οράματα…

Κείτονταν τώρα πια στη γαλήνη μιας σκιάς… στο εκτυφλωτικό φως του θανάτου. Επισκέπτες από κάθε άκρη της γης δεν έπαψαν να ρίχνουν άνθη επάνω στον τάφο των δυο εραστών…Κύκνοι χιονόφωτοι συντρόφευαν το θεϊκό ταξίδι τους…Η τέφρα του σκορπίστηκε στον Άρνο ποταμό, όπως είχε ριχτεί η στάχτη του Τζιορντάνο Μπρούνο
στον Τίβερη, του Ιωάννη Χους και του Ιερώνυμου της Πράγας στο Ρήνο…Το Βυζάντιο ουδέποτε έλειψε ως άμεσο παρόν και δεν θα χαθεί ως τη συντέλεια του κόσμου. Πολιτικά προχωρούσε στην πτώση, πνευματικά όμως αρέμενε ακμαίο, ανίκητο κι αδούλωτο…Ο Σαίξπηρ καταδύθηκε στα σκοτεινότερα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Σχεδόν άγγιξε τον Αισχύλο. Ο υπερβατικός θεός της ξέφρενης ποίησης, απελευθερώνει τα ανθρώπινα αισθήματα με ταχύτητα ιλιγγιώδη. Η τραγωδία συνιστά την ήττα της λογικής…Τη νύχτα της Κυριακής 12 Μαρτίου του 1564, μεταφέρθηκαν τα λείψανά του στην περίφημη Santa Croce. Τον υποδέχθηκαν ο ”Ευαγγελισμός” του Ντονατέλο και η ”Σταύρωση”του Τσιμαμπούε…Μετά τη μάχη της Παβίας αγνάντευε τη θάλασσα κι έμοιαζε ν’ ανασαίνει τη σκοτεινή ποίηση των βράχων. Τ’ απόβραδα κατέφευγε στη σιωπηλή συντροφιά των φωτογόνων άστρων…