Όσα ο χρόνος δεν έσβησε

Βασιλική Στεφανάκη

Όσα ο χρόνος δεν έσβησε

«Το βιβλίο της Στεφανάκη νομίζω πως θα βάλει σε σκέψη τους
αναγνώστες. (…) Νομίζω πως έτσι θα έπρεπε να γράφονται τα βιβλία που
αποσκοπούν να μας εισαγάγουν στα ήθη και τα έθιμα, στα ιστορικά γεγονότα, στα
εθνικά δράματα ή τις εθνικές ανατάσεις, στις κοινωνικές εξελίξεις ή τις
πολιτικές αντιθέσεις και αναταραχές μιας εποχής. Τα βιβλία με λαογραφικές και
ιστορικές απαιτήσεις. (…) Το κάθε κεφάλαιο του βιβλίου ξυπνάει σβησμένους
κόσμους, που με την τρυφερή διάθεση με την οποία η συγγραφέας τούς τραβάει από
το σκοτάδι σού γίνονται τόσο αγαπητοί, που τους παρακολουθείς με αυθόρμητη
προσήλωση. Τα εθνικά ζητήματα, οι εθνικές περιπέτειες γίνονται ατομικά σου
ζητήματα. Και καθώς η συγγραφέας –λόγω του στενού άμεσου περιβάλλοντός της–
ευτύχησε να ζήσει όσα περιγράφει από πρώτο χέρι, η γραφή της παίρνει συχνά
εξομολογητικό χαρακτήρα, που η πειστικότητά του αυξάνει το ενδιαφέρον του
αναγνώστη. (…)
»Ακούς τα λόγια και βλέπεις τα πρόσωπα. Που σου είναι πια πολύ γνωστά. Το βιβλίο
προχωρεί με την άνετη παρακολούθηση ενός κινηματογραφικού έργου».

Από το Προλογικό Σημείωμα της
Έλλης Αλεξίου

«Το βιβλίο παίρνει πολιτικό ενδιαφέρον όταν η συγγραφέας, με το γάμο της με τον
Εμμανουήλ Στεφανάκη, που είναι στενός συγγενής του Ελ. Βενιζέλου –η μητέρα του
Μαρία, το γένος Μητσοτάκη, είναι αδερφή του Ελ. Βενιζέλου–, μπαίνει στο
περιβάλλον ενός κόσμου που σκέπτεται, παθαίνεται, φανατίζεται και ζει στην
ατμόσφαιρα της πολιτικής. (…) Εδώ το ενδιαφέρον αυξάνει, γιατί αγκαλιάζει
γεγονότα και εθνικές περιπέτειες που παύουν πια να έχουν τον αρχικό προσωπικό
χαρακτήρα. (…) Συχνά η αφήγηση της Στεφανάκη, περιγράφοντας τα πρόσωπα και τα
πράγματα του στενού της περιβάλλοντος, με την αυθεντικότητα που της παρέχει η
άμεση γνώση και με την αντικειμενικότητα ενός προσώπου απαλλαγμένου από την
οιαδήποτε φανατισμένη θεώρηση, αποκτά την αξία μιας πολύτιμης πληροφόρησης».

Έλλη Αλεξίου

«Ο χρόνος είναι πάντα ο μεγάλος κερδισμένος. Κυλά, τρέχει δαιμονικά, σταθμεύει
όπου του αρέσει, εξαντλεί την ύπαρξή μας, προσπερνά τα γεγονότα, προσθέτει
καινούριες καταγραφές και αφήνει με σοφία τα γεγονότα να καταλαγιάσουν και να
πάρουν την πραγματική τους διάσταση. Το βιβλίο Όσα ο Χρόνος δεν Έσβησε, που
επανακυκλοφορεί σε αναθεωρημένη δεύτερη έκδοση, μοιάζει με παλιό ερειπωμένο
αρχοντικό, με διατηρητέες αναμνήσεις, με καταθέσεις υπαρξιακές, με αναζητήσεις
και αγωνίες πολιτικές. Αντιστέκεται πεισματικά, χωνεύοντας θαυματουργικά τον
παρελθόντα με τον παρόντα χρόνο. Αποτελεί μια δεξαμενή πληροφοριών και εικόνων
μιας καθημερινής ζωής που ξεκινά από το μεσοπόλεμο και καταλήγει στη
μεταπολίτευση. Είναι βιβλίο καθρέφτης».

Γιώργος Στεφανάκης